Notes For Grade XI and XII

१. दलित जागरण सम्बन्धमा गीत, कविता वा कथा लेखी प्रस्तु गर्नुहोस् । उत्तर दलित शब्द मेटाऔं विभेदको अन्त्य गर्नलाई दलित शब्द मेटाउनु पर्दछ दलितको बदलामा हामी एक नेपाली लेखिनु पर्दछ जातीय हिंसाको ऐंजेरु अब जरैदेखि उखेल्नु पर्दछ एकै जातको नयाँ नेपाल हामी मिली बनाउनु पर्दछ हारेको होइन अब जितको इतिहास लेखाउनु पर्दछ निष्पट्ट रात चिरी सुनौलो बिहानी ल्याउनु पर्दछ पुस्तौँ पुस्ता बिते यहाँ अधिकार खोज्दा खोज्दै आफ्नै शिर झुक्यो दलित हामी भनेर लेख्दा लेख्दै आरक्षणको भीख होइन राज्यले समानता दिनुपर्यो दिदैन राज्यले समानता भने लडेर भए पनि लिनु पर्यो जातीय होइन मानवीय मुद्दामा बहस हुनु पर्दछ देशमा सबैले सम्मान साथ बाच्न पाउनु पर्दछ २. दलितका समस्याहरू पहिचान गरी समाधानका उपायहरू पहिल्याउनुहोस् । उत्तर: दलित शब्दको अर्थ दमन गरिएको वा थिचिएको भन्ने हुन्छ । दलित वर्ग नेपालका सामाजिक इन्जिनियर र आविष्कारक पनि हुन् । मानव समाजलाई समृद्ध पार्ने उनीहरूबाट हुँदै आएको छ । त्यही पेसा गर्न चाहनेहरू सेवाभावपरक अभियानमा सक्रिय बने । यसबाट उनीहरूले अर्थोपार्जन गर्न सकेनन् ।...

Socialization Socialization (Socialization) is the method by which culture is passed on from one generation to the next and the values ​​of the culture are taught. Through contact with educational institutions, political institutions, etc., one becomes a social being by learning various values, traditions, ideals, customs, customs, laws, language, ethics, etc. in the society. At the time of birth, a child is neither social nor antisocial. Rather, he is born as a biological being. Because he is like a clot of blood and does not know what values and norms exist in human society. But after birth, that biological being (Biological being) child is brought up in the prescribed society and culture and based on what the society and culture teaches, that child changes as a social being. Because he learns different types of social qualities through society and culture and also starts to follow different values, beliefs, traditions etc. of that society and culture. So the process of social...

सामाजिकीकरण (Socialization) सामाजिकीकरण (Socialization) त्यो पद्धति (Method) हो जसद्वारा संस्कृतिलाई एक पिँढीदेखि अर्को पिँढीसम्म हस्तान्तरित गर्दै संस्कृतिका मूल्य-मान्यताहरूलाई सिकाइन्छ अर्थात् Socialization method एक सिक्ने प्रक्रिया हो जसले एक जैविक प्राणीका रूपमा रहेका व्यक्तिले जन्मदेखि मृत्युसम्मका विभिन्न अवस्थामा परिवार, छिमेकी, नातागोता, खेल्ने साथी, शिक्षण संस्था, राजनैतिक संस्था आदिको सम्पर्कबाट समाजमा विभिन्न मूल्य-मान्यता, परम्परा, आदर्श, रीतिरिवाज, प्रथा, कानून, भाषा, नैतिकता आदिलाई सिकेर एक सामाजिक प्राणी बन्दछ । जन्मको समय एक बालक न त सामाजिक हुन्छ न त असामाजिक नै । बरु ऊ केवल एक जैविक प्राणी (Biological being) को रूपमा मात्र जन्मेको हुन्छ । किनभने ऊ एक रगतको डल्लोको रूपमा हुन्छ र यसलाई थाहा हुँदैन कि मानव समाजमा के कस्ता मूल्य र मान्यताहरू हुन्छन् । तर जन्मपश्चात् त्यस जैविक प्राणी (Biological being) बालकलाई निश्चित समाज र संस्कृतिमा पालिन्छ र समाज तथा संस्कृतिले जे जस्तो सिकाउँछ त्यसैको आधारमा त्यो बालक एक सामाजिक प्राणीको रूपमा परिवर्तन हुन्छ । किनभने उसले समाज र...

Unit 7: Chapter 1 नेपालमा जातप्रथा १. नेपालमा जाति व्यवस्थाको पृष्ठभूमि उल्लेख गर्दै यसले समाजमा पारेका प्रभावहरूको सूची तयार पार्नुहोस् । उत्तरः वंशपरम्परा, धर्म, गुण, आकृति, वासस्थान आदिका आधारमा विभाजित मनुष्यको वर्गलाई जात भनिन्छ । जातसम्बद्ध जातप्रथा हो। नेपालमा लामो समयदेखि जातप्रथाले जरा गाडेर बसेको छ । आजभन्दा झन्डै तीन हजार वर्ष पहिलेदेखि जातको दैवी अवधारणा विकास भएको पाइन्छ । जात मानवको वर्गसँग सम्बन्धित छ। पौराणिक कालमा हिन्दु परम्पराअनुसार प्रत्येक गाउँ वा सहर स्वतन्त्र र आत्मनिर्भर हुने प्रचलन थियो । त्यसैले प्रत्येक समाजलाई व्यवस्थित गर्न वर्ण व्यवस्थालाई अनुसरण गरिन्थ्यो । यसका लागि चार प्रकारका पदहरूको सिर्जना गरिएको थिए ब्राह्मण, क्षेत्री, वैश्य र शूद्र समाजमा श्रम र सिपमा आधारित कामहरूमा रुचि राख्ने व्यक्तिहरू शुद्र भनिन्थे । उत्पादनमूलक कृषि, व्यापार जस्ता कार्यमा रुचि राख्नेहरू वैश्य भनिन्थे, सुरक्षा सेवा र शासन गर्नेहरू क्षत्रिय भनिन्थे। बौद्धिक काम गर्ने, सल्लाह परामर्श दिने, शिक्षा दिने जस्ता काममा लाग्नेहरू ब्राह्मण भनिन्थे। बिस्तारै मानव समाजमा बलियाले निर...

समाजशास्त्रको व्यवहारिक प्रयोग (Uses OR Role of Sociology in Applied Field ) पछिल्ला समयमा आएर मानव जीवनको अशल व्यवस्थापनका लागि व्यवहारिक समाजशास्त्रको विकास भएको छ ।समाजशास्त्र विषय विशुद्ध विज्ञान (Pure Science) मात्र नभएर व्यवहारिक विज्ञान पनि हो । जसले ज्ञानको संग्रहमात्र नगरी विशुद्ध विज्ञानका रुपमा सामाजिक जीवनका विविध क्षेत्रमा यसको प्रयोगलाई जोड दिन्छ। समाजशास्त्रीय ज्ञान, दर्शन तथा सिद्धान्तलाई व्यवहारिक जीवनमा प्रयोग गरी मानवीय जीवनलाई बढी सुविधायुक्त सहज र सरल बनाउनु नै व्यवहारिक समाजशास्त्रको मूल उद्देश्य हो । जसले मानवका व्यवहारिक समस्याको समाधानमा जोड दिन्छ । समाजशास्त्रको महत्त्वमा वृद्धि हुँदै गइरहेको छ । समाजशास्त्रीको भूमिका एवं महत्त्वलाई निम्नानुसार १. समाजशास्त्रले समाजको वैज्ञानिक अध्ययन गर्दछ (Sociology makes a scientific study of society) : समाजशास्त्र भनेको नै समाजको वैज्ञानिक ढङ्गबाट अध्ययन गर्ने शास्त्र हो । समाजमा रहेका अन्य सामाजिक शास्त्रहरूले समाजलाई एकाकी ढङ्गबाट बुझ्ने कोसिस गर्दछन् भने समाजशास्त्रले मात्र समाजलाई व्यवस्थितरूपमा अध्ययन गर्दछ । सम...

Uses or Role of Sociology in Applied Field In recent times, practical sociology has been developed for the management of human life.Sociology is not only a pure science but also a practical science. Which emphasizes its use in various fields of social life as pure science rather than as a collection of knowledge. The basic purpose of practical sociology is to make human life more convenient and simple by using sociological knowledge, philosophy and theory in practical life. Which emphasizes on the solution of human practical problems. Sociology is increasing in importance. Role and importance of sociologist as follows 1. Sociology makes a scientific study of society: Sociology is a science that studies society scientifically. Other social sciences in the society try to understand the society in isolation, while sociology only studies the society systematically. Sociology is the science that makes it possible to study society in a scientific way. Therefore only a soci...

Hey Guys, this is a note of Sociologcial Imagination of C.W Mills.Every one just read once and if you like it then copy for reference for your future study. Sociological Imagination of C.W. Mills) Charles Wright Mills was born on 24 August 1916 AD and died on 20 March 1962. He was a professor of sociology at Columbia University from 1946 until his death in 1962. The term 'Sociological Imagination' was first used by C. W. Mills in his book 'Sociological Imagination' in 1959. The book 'Sociological Imagination' has added more importance to the development of sociological thinking. While defining sociological thinking, Mills said that Sociological Imagination allows us to grasp the interconnectedness of history and biography. Its implication is that the sociological hypothesis clarifies the relationship between the biography of a human being and his history. If a person does not know anything about his past, his present cannot be understood. Therefore, the main ...